Gavin Williamson (South Staffordshire)
Waxaan aad iyo aad ugu mahad naqayaa sida sharafta leh ee aan maanta golaha u horkeenay dooda dib u dhigista.
1960kii, Somaliland waxay xornimada ka qaadatay boqortooyadii Ingiriiska sannado badan ka dib oo ay ahayd maxmiyaddii British Somaliland. Shan maalmood ayay xorowday, ka hor intaysan ku biirin Soomaaliya, oo Talyaanigu gumaysan jiray, si ay u samaystaan urur u khas ah. Labada ummadood waxay midowgaas ku soo galeen yididiilo— dareen iyo aragti ah abuurista midow Soomaaliyeed oo ay Soomaali oo dhan isugu iman karto. Somaliland dadkeeduna waxay rajaynayeen in tani ay noqon doonto midaw loo siman yahey.
Waxaa murugo leh, 30-kii sano ee soo socday, rajadaas iyo rajooyinkii kale ee dadka Somaliland lama fulin. Taa beddelkeeda, waxa soo shaac baxay waa weeraro lagu qaaday dad rayid ah. Waxaa dhacay dilal wadareed loo geystay tobanaan kun oo shacab Soomaaliyeed ah. Waxay ahayd mid ka mid ah colaadahi halkaas oo diyaarado dagaal ay ka soo kacayn hal aag oo ku yaala magaalada si ay u duqeeyaan aag kale oo magaalooyinkaas ay kaso kaxeysteen, iyagoo si aan kala sooc lahayn u laayay kumannaan rayid ah.
Rushanara Ali (Bethnal Green and Bow)
Deegaankayga waxa ku nool dad aad u tiro badan oo ka soo jeeda Somaliland, kuwaas oo qoysaskoodu ay dhibaato ka soo gaadhay, sida u xildhibaanku tilmaamay, colaadaas. Sannadkii hore, Somaliland waxay u dabaaldegtay 30 sanado laga soo bilaabo markii lagu dhawaaqay madaxbanaanida. Waxay dhistay dawlad madax bannaan, lacagteeda iyo doorashooyin dimuqraadi ah. Waxay muujisay awoodda lagu dhisi karo dawlad. Hadaba miyaanay ahayn markii ay dawladda UK si rasmi ah u aqoonsan lahayd Somaliland oo ay siin lahayd xuquuqdeeda ah in ay noqoto dawlad madax banaan.
Gavin Williamson
Marwada ayaa kor u qaadaysa qodob aad muhiim u ah. Sababta ugu weyn ee doodan dhalisay ayaa ah in laga hadlo xaqiiqada ah in Somaliland wax badan ku horumartay. Riyadaas iyo himiladaas ah in ay mar kale dalkooda hooyo abuuraan oo ay dib u yagleelaan xudduudihii hore ee dhuleed, taaso ay awoodeen inay gaaraan 1991-kii.
Stephen Doughty (Cardiff South and Penarth)
Waxaan golaha u soo jeedinayaa xiisahayga anigoo ka mid ah kooxda guddoomiye-ku-xigeennada baarlamaanka ee manta Somaliland ka doodaysa. Waxa ay ahayd mudnaan in kala shaqeeyo xildhibaanka arimahan. Sidoo kale ma waxa uu amaan u soo jeedinayaa masuulkii iga horeeyay ee Alun Michael iyo guud ahaan bulshada reer Somaliland ee ku dhaqan magaalada Cardiff iyo guud ahaan dalka UK oo wakhtigaa soo bandhigay tacadiyadaas oo ay ka mid ahaayeen aqalkan iyo meelo kaleba, una sharxay aduunka wixii dhacay? Miyuu ku ammaani doonaa wixii ay wakhtigaas sameeyeen?
Gavin Williamson
Waxaan u mahad celinayaa xildhibaanadii ka horeeyay iyo dad badan oo ku nool deegaankiisa doorasho. Deegaanka uu ka soo jeedo, waa bulsho reer Somaliland ah oo dhisan oo halkaas in ka badan cimrigayga iyo kiisaba ku nooleyd. Dalkani waxa uu xidhiidh qoto-dheer la leeyahay Somaliland oo aan soo noqonayn dhawr iyo toban sano oo kaliya, balse qarni iyo in ka badan soo taxnaa, iyada oo dad badan oo reer Somaliland ahi ay Ingiriiska ku sheegaan inu yahey dalkoodii.
Tom Tugendhat (Tonbridge and Malling)
In badan oo naga mid ah waanu u hiilin jirnay Somaliland oo ah dal madax-bannaan, aad iyo aad ayaanu u soo dhawaynaynaa. Halkaa marka ay marayso, waxa uu shaki la’aan ka ogaan doonaa in qaar badan oo ka mid ah Maraakiibta Ciidanka Badda ee 100 sanno iyo in ka badan ka haysatay Laasbarrada Somaliland iyo kuwa kale oo dhisay masaajidadii ugu horeeyay ee dalkan. Miyuusan ku raacsanayn in aqoonsiga dadka reer Somaliland ee halkan jooga UK ay sidoo kale tahay in aynu aqoonsanno taariikhdeenna iyo mustaqbalkeenna inagoo wada maalgashanayna Afrika cusub? Waxay muujinaysaa in dawladaha madax-bannaan ee si wanaagsan isu maamula dimoqraadiyada ay guulaysan karaan, waana la shuraakoobi karnaa.
Gavin Williamson
Saxiibkay Gudoomiyaha Guddida Arrimaha Dibadu waa saxsan yahey. Haddii aynu qaadno tillaabada geesinimada leh ee aynu ku aqoonsanayno Somaliland, kaliya u ma furaynno fursadaha Somaliland, balse waxaynu fursad siinaynaa maalgashadayaasha Ingiriiska iyo ganacsatada Ingiriiska inay halkaas tagaan oo ka shaqeeyaan, taas oo abuuraysa albaab laga galo Geeska Afrika oo dhan.
Mr Andrew Mitchell (Sutton Coldfield)
Waxaan u mahadcelinayaa xildhibaanka oo mawduucan muhiimsan keenay golaha. Hargeysa waxa aan booqday markii aan ahaa Xoghayaha Horumarinta Caalamiga ah, waxa aanu wakhti badan ku qaadanay sida saxda ah arrimaha ay isaga iyo saaxiibkay Tom Tugendhat, oo ah Guddoomiyaha Guddida Arrimaha Dibadda ay isla soo qaadeen. Qaab-dhismeedka dimoqraadiyada, marka ay doorasho dhacdo, waxaa lagu qabtaa duruufo adag oo aan caadi ahayn. Waxaa jira maamul sax ah. Waxa aan raacay bas Hargeysa ku yaalla oo ka dhashay maal-gashigii Ingiriiska. Arrinka uu saaxiibkay ka sheegayo in Somaliland ay noqoto dal madax-bannaan, waa mid ay Wasaaradda Arrimaha Dibaddu aanay doonayn in ay hoggaanka u qabato, balse ay ku taageerayso. Miyuu ka warqabaa in Midowga Afrika uu si aan toos ahayn u aqbalin aragtidaas.
Gavin Williamson
Labada qodob ee uu saaxiibkay soo jeediyey, waa uu ku saxsan yahay. Haa, dadku waa u duuli karan madaarka Hargeysa, waana meel ammaan ah oo la soo booqdo. Waxa uu bas ka heli karaa bartamaha magaalada Hargeysa, sidii uu yeelay saxiibkey. Markii aan booqday, waa inaan qirtaa inaanan bas raacin, laakiin waxaan ku dadaali doonaa inaan sidaas sameeyo marka xigta ee aan booqdo. Sidoo kale waa uu ku saxsan yahay in tani ay tahay fursad. Xafiiska Arrimaha Dibadda, Barwaaqo-sooranka iyo Horumarinta inta badan waxa uu rabaa in lagu hoggaamiyo arrimahan nocas oo kale ah, laakiin laakiin waxaa jirta fursad ay Britain ku hogaamin karto markan.
Alec Shelbrooke (Elmet and Rothwell)
Xildhibaanka ayaa qodob muhiim ah ka dhigaya hoggaaminta adduunka. Adduunka oo dhan, oo ah meelaha aanay quruumaha reer galbeedku lug ku lahayn, Shiinuhu wuu sameeyaa, dhawaanahan waxaan yeelanay doodo badan oo ku saabsan saamaynta Shiinaha. Haddaba ma waxa uu ogol yahay in marka aynu eegno horumarka ka socda Somaliland oo aynu arki karno in ay dantayada istiraatijiyadeed ku jirto iyo ta dalalka reer galbeedka in aanay ahayn uun in aynu eegno waxa dhaca balse aynu ka qaadano door firfircoon oo hogaamineed oo aynaan ogolaan in faaruqaasi qolo kale buuxiso.
Gavin Williamson
Xildhibaanku waa saxsan yahey. Hadii aynu jabuuti eegno, oo ku taala dhinaca waqooyi ee Somaliland, waxa aynu arkaynaa maalgashiga shiinaha ee ku socda. Hadii ay meesha ka cidi ka maqan tahay cid kale ayaa soo galaysa. Dalkayno hadii uu hogaan tuso oo uu aqoonsado Somaliland, taasi waxay ku tusinaysaa Dawladda Somaliland qiimaha ay ku leedahay saaxiibtinimadooda iyo wax-wada-qabashadooda.
Sir Robert Buckland (South Swindon)
Waxaan ugu bogaadinayaa mudanaha sugidda dooddan cajibka ah. Sharaf ayey ii tahay inaan matalo jaaliyada Somaliland ee Swindon. Iyadoo aan ku daraayo qodobbada ay mudanayaashu ka soo saareen muhiimadda istiraatijiyadeed ee Somaliland, iyo gaar ahaan inay u dhowdahay dariiqyada maraakiibta caalamiga ah. Dhammaanteen waan ognahay in hoggaanka Ingiriiska ee saaxiibkayga Lord Hague, waxaanu hormuud ka nahay sidii aanu wax uga qaban lahayn budhcad-badeedda ka soo burqanaysa geeska Afrika. Tani miyaanay ahayn fursad kale oo Britain ay ku muujin karto hoggaaminta nocas oo kale ah, oo ay u aqoonsato dowladan xasilloon ka jirto?
Gavin Williamson
Saaxiibkey wuu ku saxan yahay qiimayntiisa. In kasta oo aynaan weli meelna ka gaadhin ictiraafka Somaliland, haddana waxa aynu wada-shaqeyn heerkaas ah la leenahay reer Somaliland. Markii aan booqday Somaliland anigoo ah Xoghayaha Difaaca, waxa aan arkay markii hore wada shaqaynta ay ciidamada Ingiriisku hore ula lahaayeen Somaliland ee ku saabsan ilaalinta baddeeda xeebaha iyo sidii ay u ilaalin lahaayeen badqabkooda beesha caalamka.
Kim Johnson (Liverpool, Riverside)
Waxaan uga mahad celinayaa mudanaha sugidda dooddan muhiimka ah, kuna bogaadiyay xukuumadda taageerada ay u fidiyaan Maamulka Somaliland. Liverpool Riverside waxay leedahay jaaliyad Soomaaliyeed iyo reer Somaliland oo soo jireen ah. Miyuu igu biiri doonaa baaqa aan ugu baaqayo dawladda UK in ay taageerto afti sharci ah oo la qabto muddo laba sano gudahood ah si dadka reer Somaliland ay u muujiyaan rabitaankooda dimoqraadiyadeed, oo ay beesha caalamku dammaanad qaadayso?
Gavin Williamson
Ma hubo inaad khabiir ku tahay arrimaha Somaliland, marwo guddoomiye ku xigeen, laakiin tani waa fursad aad ku ballaarin karto aqoontaada iyaga.Marwada waxay soo jeedinaysaa qodob muhiim ah, balse waxa hore uga dhacay Somaliland afti dadweyne, oo ay si cad u caddahay rabitaanka shacabka Somaliland: waxay rabaan inay helaan aqoonsi, inay helaan madaxbannaani iyo inay helaan dawladaas madax banaan. Si kastaba ha ahaatee, haddii ay taasi caqabad ku tahay in la helo aqoonsi caalami ah dhinaca Somaliland, Xukuumadda waa i inay arrintaasi dib u eegto.
Barry Gardiner (Brent North)
Mudanuhu aad ayuu u nasiib badan yahay madaamo oo u golahu uu u ogolaadey waqti badan inuu ka doodo mawduucan muhiimka ah Iyo tirada badan ee Xubnaha taageersan isaga iyo Qadiyada Somaliland. Wembley waxa ku nool bulsho aad u tiro badan oo reer Somaliland ah oo qurbe-joog ah, kuwaas oo igu yidhi, si kasta oo ay tahay, Somaliland cusubi waxay si quus ah u doonaysaa inay ku biirto Barwaaqo-sooranka. Miyuu ku raacsan yahay iyaga?
Gavin Williamson
Booqashadii aan ku yimid Somaliland iyo wada-hadalladii aan la yeeshay dad badan oo reer Somaliland ah oo ku nool UK, waxay leeyihiin dareen qaraabonimo oo dhab ah oo ka dhexeeya Somaliland, Ingiriiska iyo dalalka kale ee Barwaaqo-sooranka. Waxaan qabaa in Somaliland ay aad u rabto inay ku biirto Barwaaqo-sooranka, waxaanan rajaynayaa in dawlada dhexe ku soo dhawaynayso gacmo furan.
Mr Clive Betts (Sheffield South East)
Waxaan uga mahad celinayaa mudanaha sugidda dooddan muhiimka ah. Mudnaan ayaan u leeyahay in aan doodda Somaliland qabto, waxaanan leenahay jaaliyad weyn oo reer Somaliland ah oo degan Sheffield. Qaabka uu u qeexay dhismaha waxa hadda loo yaqaan Soomaaliya ayaa ahaa mid aad u xiiso badan. Isla markii ay xornimada qaadatay, Somaliland waxay ahayd dal madax-bannaan, waxayna si iskeed ah u dooratay inay midow gasho. Walaaca ku saabsan in la beddelo xuduudihii ka dambeeyay gumaystihii, kuma khusayso arrinta Somaliland maadaama ay markii hore ahayd dal madaxbannaan. Fikirka ah in Muqdisho hadda wax xawaal ah ku leedahay Somaliland waa wax aan waxba ka jirin, waxaana la gaaray waqtigii ay dowladdu aqoonsan lahayd ruuntas.
Gavin Williamson
Aad ayaan ugu raacsanahay xildhibaanka qodobkiisa. Xuduudaha la soo jeedinayaa waxay la mid yihiin kuwii ay ku heshiiyeen Ingiriiska, Talyaaniga, iyo Itoobiya, iyo Faransiisku heshiisyo badan oo kan ka horreeyay. Somaliland ma waydiisanayso in wax laga bedelo xuduudaha, maadaama aysan wax badane iska badalin ila 1960kii. Waxaa jira waxyaalihii hore u soo maray marka ay timaaddo soo afjarida falalka midowga iyo isbahaysiga. Waxaa loo baahan yahay oo kaliya in la eego dhinaca kale ee Afrika, oo ah isbahaysigii u dhexeeyay Senegal iyo Gambia, kaas oo aan dhaawacmin dabayaaqadii 1980-yadii. Tani maahan mid aan hore loo arag. Waxaan soo jeedinaynaa in dib loogu noqdo oo la aqoonsado wixii hore loo dejiyay ee xuduudaha caalamiga ah ee anaga lafteena aan aqoonsannay oo soo saarnay.
Stuart Anderson (Wolverhampton South West)
Guddiga Difaaca ayaa hadda soo saaray warbixin ku saabsan ciidamada badda iyo muhiimadda ay badda u leedahay difaaca, wuxuuna xusay booqashadiisa isagoo ah Xoghayaha Difaaca ee Dawladda. Miyuu ku raacsan yahay inay muhiim tahay in la aqoonsado Somaliland, iyadoo la eegayo muhiimadda istiraatijiyadeed ee goobtan difaac ahaan?
Gavin Williamson
Mudanuhu waa ku saxan yahey in uu tilmaamo muhiimadda istiraatijiyadeed ee Somaliland. Taasi waa mid ka mid ah sababaha badan ee ay muhiimka u tahay in aanay Ingiriiska oo keliya ahayn, balse Maraykanka iyo xubnaha kale ee NATO ay hormuud ka noqdaan aqoonsiga Somaliland—maaha oo keliya waxyaabo badan oo cajiib ah oo halkaas laga qabtay, balse waxa sabab u ah muhiimadda istaraatiijiyadeed ee dalka awgeed. Su’aashu waxay tahay sidee ayaan u xoojinaa oo u taageernaa Dowladdaas.
John Spellar (Warley)
Haddii aan qodobkaas ku dhaqaaqo, gobolkan oo maalinba maalinta ka danbaysa sii xumaanaya, miyaanay la jeclayn in dawlad xasiloon ay gaadho heerkaas aqoonsiga? Waxaan aad uga hadalnaa silsiladda sahayda nuglaanta; tani waa mid ka mid ah meelaha ugu nugul ee aan helnay. Xataa hal markab oo xanniba kanaalka Suweys waxay u sababi kartaa dhibaatooyin badan dhammaan warshadaha. Waa inaan sidoo kale garwaaqsada muhiimadda ay leedahay in bulshada halkan iyo Somaliland ku dhaqan ay si xor ah ugu safraan baasaboor la aqoonsan yahay, galaana heshiisyo caalami ah, isla markaana la furo tamarta dalka.
Gavin Williamson
Waxa jira heer la isku raacsan yahay oo aan had iyo jeer laga heleyn doodaha golahan. Aad bay muhiim u tahay in la muujiyo rabitaanka iyo dareenka Golaha ee arrintan muhiimka ah. Mudanuhu wuxuu kor u qaadaa qodob muhiim ah oo ku saabsan silsiladaha sahayda. DP World oo hore u maalgashaday dekedda Berbera, iyo maalgashiga soo dhawaynta ah ee ay ka heleen Ingiriiska – Shirkaddii Horumarinta Barwaaqo-sooranka ee hore-waxay gaadhaysaa boqollaal malaayiin gini. Dawladdu waxay aqoonsan tahay muhiimadda ay Somaliland leedahay, anaguna diyaar ban u nahay in ay ku maalgashano boqolaal milyan oo ginni halkaan, sababtoo ah waxay no fureysa in badan oo ka mid ah Geeska Afrika. Si kastaba ha ahaatee, weli ma samayn in la aqoonsado qaranimada Somaliland, taas oo runtii ah ayaan darro. Aad bay u murugo badan tahay in reer Somaliland ay u safri kari waayan dalkoodi hooyo. Si toos ah ugama duuli karaan UK oo waa in ay sii maraan Addis Ababa ama Dubai midkood. Adigoo qaadaya tillaabada aqoonsiga Somaliland, waxaan u fududayn karnaa nolosha dad badan oo British ah.
Alun Cairns (Vale of Glamorgan)
Waxaan u mahadcelinayaa saaxiibkaygii sharafta leh ee noo sugay dooddan muhiimka ah; taas oo imaatinkeedu ay muujinayso xoogga dareenka golaha oo dhan. Miyuu ku raacsan yahay in ictiraafku qaadan karo dhawr nooc oo kala duwan oo ay dowladduna qaadi karto tillaabooyin ku meel gaar ah si ay u muujiso rabitaankooda oo ay muujiso horumarka aqoonsiga rasmiga ah ee aan dhammaanteen rabno? Taas waxaa ku jiri kara Waaxda Ganacsiga Caalamiga ah ama Xafiiska Arrimaha Dibadda, Barwaaqo-sooranka iyo Horumarinta, kaas oo leh Waajibaad ka saaran DIT- ku dalbashada cuntada iyo gargaarka ee Somaliland. Sidaas hade la sameeyo, Somaliland Kuma dhici doonto dhamaadka silsiladda sahayda.
Gavin Williamson
Taasi waa sax. Muddo dheer, gargaarka horumarinta caalamiga ah ayaa la soo marin jiray iyadoo loo marayo Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya iyo Xukuumadda Muqdisho, taas oo ka dhigan in dadka reer Somaliland aanay inta badan helin kaalmada ay Xukuumaddani siiso la filayo inay helaan.Tusaalaha ugu fiican ee taas waa tallaalada. Qayb weyn oo tallaal ah ayaa ahayd loo soo diray shacabka Somaliland, balse waxa loo soo mariyay Xukuumadda Muqdisho. Markii ay Somaliland soo gaadhay, waxa murugo leh, maalmo kooban ayaa ka hadhsanaa bixinta tallaalka.
Bob Stewart (Beckenham)
Ma jiro qof Soomaali ah oo igu jira Degaan-doorasho, laakiin dalka jacayl weyn baan u qabaa, sababtoo ah aayadaydu waxay ka timid Somaliland markaan Cadan degenayn.
Waxaan Golaha xasuusinayaa in Maxmiyadda Cadan iyo Somaliland Ilaalinta ayaa aad isugu dhow; Waxaan xusuustaa aabbahay oo u duulay Somaliland qayb ahaan ee Leewaayadii Maxmiyadda Cadan markii uu jiray xidhiidh dhow. Shacabka Somaliland dalkan jacayl dhab ah u haya. Taasi waxay soo noqotaa wakhti dheer, waxayna noqon doontaa gabi ahaanba xaqa ay dawladeenu u leedahay dhiirigalinta, taageeridda iyo ogolaanshaha Somaliland inay noqoto qaran dhab ah.
Gavin Williamson
Waxaynu aragnay in shacabka reer Somaliland ay difaacayn qarankan labadaba dagaalkii koowaad iyo labaad ee aduunka. Dadku haddii ay tagaan Somaliland, waxay arki karaan xabaalahi dagaladaas. Haddaba dad badan oo reer Somaliland ah ayaa naftooda u huray difaaca dalkan. Sharaf ayaynu ku leenahay shacabka Somaliland, iyo waa in ay u soo celiyaan xoriyadii ay u soo halgameen in ay inoo ilaashadaan.
Paul Blomfield (Sheffield Central)
Waxa uu si fiican uga hadlay daynta sharafta leh ee inagu leeyihiin shacbiga Somaliland. Saaxiibkay ah xubin ka tirsan Sheffield South East (Mr Betts) ayaa iftiimiyay in aanu magaaladayada ku leenahay bulsho xoogan oo ka mid ah dadka ku leh Somaliland asal ahaan. Taas oo uu goluhu garwaaqsaday ayaa go’aan ka soo saaray 2014 oo codkeeda ku daraysa dalabaadka madaxbannaanida. Miyuu mudanaha ka tirsan South Staffordshire (Gavin Williamson) ku raacsan yahay in doorashooyinkii baarlamaanka iyo deegaanka ee sannadkii hore qabsoomay ay ahaayeen mar kale oo guul ku ah dimuqraadiyadda Somaliland, taasoo ka turjumaysa bisaylka iyo xoogga dimoqraadiyadda dalka, taas oo ah lama huraan dhismaha ictiraafka dawladnimada, oo ay tahay in Dawladdu aqoonsato?
Gavin Williamson
Inta badan uma doodo in Dawladi raacdo hoggaanka Golaha Magaalada Sheffield, laakiin munaasabaddan waannu ku heshiinnay. Dawladdu waa inay isku daydaa inay wax ka qabato waxa golaha deegaankaas qaban jiray. Bulsho aad u badan oo ka so jeeda Sheffield, Liverpool, Cardiff,Bristol, Swindon iyo meelo kale oo badan, ayaa soo dhawayey reer Somaliland oo ka dhigteen magaalooyinkaas waaweyn iyo bulshooyinkas guryahooda, wayna sii wadi doonaan.
Ruth Jones (Newport West)
Mudanahu waxa uu muujiyay sida mawduucani muhiim ugu yahay dhammaanteen halkan. Newport waxay hoy u tahay jaaliyadda labaad ee ugu weyn Somaliland ee Wales, waxaanan rabaa inaan meeleeyo marka la diiwaan geliyo waxaan uga mahadcelinayaa wax-qabadkii la yaabka lahaa ee bulshadu ku soo kordhisay magaalada sannadihii la soo dhaafay. Waxa uu xaq u leeyahay hon. Mudanayaal marka la eego fikir kasta oo ku saabsan sida ay u ciyaari karaan dawladaha la kala diray a doorkii ay ku lahaayeen taageerada shacabka Somaliland ee ay weli raadinayaan aqoonsi rasmi ah? Mudanuhu ma ka fikiray sida ay u qaadan karaan dawladaha hormarey doorkii ay ku lahaayeen taageerada shacabka Somaliland ee ay weli raadinayaan aqoonsi rasmi ah?
Gavin Williamson
Waxaan si adag u aaminsanahay in tani ay tahay dadaalka Boqortooyada Ingiriiska oo aan dhammaanteen ku dhaqaaqi karno hore u sii xoojinta buundooyinka hore uga dhex jiray Boqortooyada Ingiriiska iyo Somaliland. Tallaabooyin badan ayaa hore loo qaaday dhiirigelinta xidhiidhka ka dhexeeya wadamadeena waaweyn ee Ingiriiska iyo Somaliland. Laakiin hadda waa markii ay dawladda UK hoggaanka u qaban lahayd – Arrimaha Dibadda, Barwaaqo-sooranka iyo Xafiiska Horumarinta in aanu ka xishoon, oo aanu ku milmin siyaasadii 1960-kii.
James Daly (Bury North)
Waxaan u hambalyeynayaa mudanaha uu sugay dood ku saabsan mawduucan muhiimka ah. Cawa Halkaan waxay ka midaysan yihiin sababaha badan ee aynu u aqoonsanayno Somaliland, balse madama oo u mudanuhu aha xoghayihii hore ee waxbarashada, ma u arkaa Somaliland inay tahay hormood waxbarashada Afrika ee wiilal iyo gabdhaba? Wan maqalnay sida ay Maamulka iyo Xukuumaddani ay u caawin karaan, horumarin karaan, taageeri karaan Somaliland. Taas macnaheedo, nidaamka waxbarashadu ma aha oo kaliya wax la qaddariyo, laakiin waa hab lagu galo kaas oo aanu ku siin karno taageero.
Gavin Williamson
Waxyaabaha ugu qaalisan ee ay ummadi yeelan karto waxaa ka mid ah dimuqraadiyadda. Taas macnaheedu waa cadaalad, laakiin waxa kale oo ay ka dhigan tahay waxbarashada aan siino caruurteena. Kuwa mudnaanta leh Booqashada Somaliland waxay arki doontaa in wiilal iyo gabdhaba wax la baro. Ma jirto takoorid halkaas; Reer Somaliland waxay rabaan inay wax wada baraan, waayo waxay garteen inay taasi tahay waxa sii xoojinidoona Somaliland mustaqbalkeeda.
Mr Mitchell
Miyuu ogol yahay in heerka lacagta qurbajoogtu u soo diraan Somaliland ay tahay mid aad u weyn. Sannado ka hor, waxay ahayd qiyaastii lix jeer sannadkii Miisaaniyadda dawladda. Doodan ka dib, wasiirku wuxuu kala tashan karaa masuuliyiintiisa isku dayga si loo fududeeyo xawaaladaha, si loo helo tartan badan iyo kharash yar, iyo Bulsho weynta reer Somaliland ee ku dhaqan dalka Ingiriiska waxa ay dib ugu soo diri karaan lacag iyada oo loo marayo qaab dhismeedka xawaaladaha oo la bixin khidmad xad dhaaf ah.
Gavin Willimson
Mudanuhu wuu ku saxan yahay in uu iftiimiyo muhiimadda ay xawaaladaha u leeyihiin Somaliland. Dowladdani taasi dadka uma fududayso. Aragtidooda ah in Somaliland ku xidhan tahay iyadoo Soomaaliya ay aad ugu adkeyd in ganacsiyada ay ka howlgalaan halkaas, iyo in la xaqiijiyo taas lacagaha qurba-joogta ah ee dalkan ku nool ayaa dib ugu soo noqda Somaliland. The FCDO, oo la shaqaynaysa Khasnadda Boqortooyada, waxay samayn kartaa horumarin wax ka qabata arrintan la taaban karo. Waxaan rajeynayaa in mudane Wasiirku u ka jawaabo qodobkaas dhamaadka dooda.
Waxay awooday in ay meel dhigto dhismayaasha loogu talagalay a nidaamka sharciga iyo doorashooyinka. Dhammaan dalalka Afrika, waxaan had iyo jeer ka codsaneynaa in ay yeeshaan nidaamyada sharciga ah ee saxda ah, si ay wax u bartaan wiilashooda iyo gabdhahooda iyo si loo hubiyo in la dhiso dimuqraadiyadda. Bishii May ee sannadkii hore waxa aanu aragnay doorashadii baarlamaanka ee Somaliland. Ay ahaayeen nabad; way degganaayeen; cadaalad bay ahaayeen. Waxaan aragnay soo-saarka tignoolajiyada aqoonsiga iris, isticmaalka ugu horreeya ee farsamadaas meel kasta oo ka mid ah qaaradda Afrika, si loo hubiyo inay ahaayeen cadaalad ah oo si sax ah loo maamulo.
Waxaas oo dhami waxay hormarka balaadhan ee dalkani gaadhey. Somaliland si kale ayaynu u soo aragnay xisbiyadu waxay galaan dawladda oo ka tagaan iyaga oo aan su’aal ka gelin sheegashada mucaaradkooda. Runtii, sida aan xasuusto, hal doorasho oo madaxweyne ayaa lagu guulaystay 80 cod. Taasi codkii waa la aqbalay, waxaana aragnay isbedel nabadeed. Waxa aan filayaa in ay jiraan qaar ka mid ah dalalka reer galbeedka oo haddii ay xad-dhaafku ahaado mid aad u dhow, laga yaabo in uu ka dhalan karo muran ka badan kii aynu ku aragnay gudaha Somaliland.
Somaliland waxa ay ahayd mid la yaab leh, oo iftiimaya wax kasta oo aynu doonayno in aynu ku aragno in ay ka soo dhalaalaan Afrika. Waa tusaalaha aan rabno in kuwa kale ay ku daydaan, laakiin waxay u baahan tahay gargaarkeenna iyo kaalmadayada, sababtoo ah hareeraheeda waxaa jira caqabado dhab ah. Dhanka koonfurta, Soomaaliya, waxaan aragnaa caqabadaha al-Shabaab. Waxaan aragnaa khalkhalka iyo dhibka ka jira Itoobiya iyo caqabadaha amni ee Jabuuti.
Somaliland waa dal jecel in aanu saaxiib nahay. Waa wadan inagu soo noqda oo na waydiiya si ay u muujiyaan hoggaan.Wasiirka waxaan weydiinayaa, halkii aad ka keeni lahayd diyaar garow kooban in Wasiir kasta oo Wasaaradda Arrimaha Dibeddu uu akhriyey 60-kii sano ee la soo dhaafay, isla markaana uu muujiyo hoggaan iyo wax-male-awaal-si uu u muujiyo in uu yahay siyaasi, ee aanu ahayn kaliya qalabka saraakiisha Xafiiska Arrimaha Dibadda si ay u akhriyaan erayadooda.Waxaan kala soo shaqeeyay Xafiiska Whips-ka; Waxaan arkay daqiiqado mudnaan leh.
Siyaasin ahaan, iyo Golahan ahaan, waa in aan muujinnaa hoggaaminta arrintan. Waa in aan muujino in aanu diyaar u nahay in aanu u difaacno Somaliland sidii ay noo difaaceen. Xataa haddii Wasiirku nama siin karo dhammaan ballan-qaadyada aanu doonayno- xataa haddii aanu odhan karin Sanduuqa Dispatch Box- maanta Somaliland aynu aqoonsano-wuxuu u baahan yahay inuu tago, lana fadhiisto dawladda oo ka shaqeyan sida aan u qaadno tallaabooyinka xiga. Ma ku qaadan karno 30 sano oo kale innaga oo iska yeelyeeleyno Xaqiiqda dhabta ah ee ka jirta dhulka, Somaliland oo madax-banaan, ma jirto, sababtoo ah kuma jirto Khariidadda Xafiiska Arrimaha Dibadda. Ma qaadan karno 30 sano oo kale innaga oo iska yeelyeeleyno Xaqiiqda dhabta ah ee jirta oo aanu nidhaahno Somaliland madax-banaani ma jirto, sababtoo ah kuma jirto Khariidadda Xafiiska Arrimaha Dibadda. Waa inaan ka jawaabnaa xaqiiqooyinkaas. Waa inaan ku hogaamino siyaasadda arrimaha dibadda. Waa in aanu tusnaa asxaabta Somaliland in aanu garab taaganahay oo aanu wax u qaban doono– in aynaan ka hadli doonin oo kaliya taariikhdeena, balse aynu ka hadalno sidii aynu taariikh wadajir u samayn lahayn mustaqbalka.
Stephen Doughty (Cardiff South and Penarth)
Waa farxad aan caadi ahayn in aan hadlo dhammaadka doodda dib-u-dhigista, wakhtiga dartiis. Waxaan u hambalyeynayaa mudane Gavin Williamson oo tirsan South Staffordshire, ahaana Xoghayihii hore ee Difaaca, waana uga mahadcelinayaa sugidda dooddan. Waxa uu ahaa mid aad u xoog badan, waxaana codadka laga maqlayay labada dhinac ee Golaha ay muujinayaan cududda ay leedahay dareenka Xubnaha dhexdooda iyo Jaaliyadaha Somaliland ee ku dhaqan UK oo in badan oo ka mid ah arrimaha uu ka hadlay.
Waxaan cadeynayaa xiisahayga anigoo ka mid ah guddoomiye-ku-xigeennada kooxda baarlamaanka ee dhammaan xisbiyada ka doodaya Somaliland. Doodan, waxaan ku faraxsanahay in aan sheego in ay ku jiraan xubno ka socda dhammaan xisbiyada iyo labada aqal. In badan oo iyaga ka mid ah, sida mudane Willimson iyo aniga, waxaanu socdaal ku tagnay Somaliland, oo aanu innagu soo aragnay horumarka baaxadda leh ee la gaadhay. Gaar ahaan tan iyo maalmahaas aadka u madawa ee uu khudbadiisa ku bilaabay inuu ka hadlo – Xasuuqii loo geystay caasimada Hargeysa iyo dadkeedaba – iyo horumarka la taaban karo tan iyo markaas, oo ay inta badan horseedeen reer Somaliland laftooda iyo qurbajoogtooda. Sutton Coldfield (Mr Mitchell) oo ahaa Xoghayihii hore ee Horumarinta Caalamiga ah, oo weli ku sugan Rugta, ayaa xusay muhiimadda xawaaladaha, iyo doorka Jaaliyadaha Somaliland ee halkan UK ku leeyihiin dhaqaale u ururinta iyo taageerada mashaariicda Somaliland ay tahay mid gabi ahaanba ah, muhiimka u ah dib u dhiskaas ilaa maalmahaas mugdiga ah.
Waxa kale oo aan rabaa in aan ixtiraamo kii iga horreeyay, Alun Michael, oo meeshan wax badan ka qabtay in aan dareenka Somaliland kor u qaadno oo aan la shaqayno dad ka kala socda axsaabta kala duwan, bulshooyinka iyo ururada bulshada, iyo xisbiyada kala duwan ee Somaliland, si loo xaqiijiyo in saaxiibtinimadeenna iyo horumarka aynu aragnay ay sii socdaan.
Kooxdan oo dhan waxay booqdeen Somaliland dhawr sano ka hor. Waxay ahayd booqashadii ugu horreysay ee aan awoodno inaan qaadno in muddo ah, waxayna ahayd mid cajiib ah. Waxaan wax badan ka maqlay Somaliland dad reer Somaliland ah oo Cardiff jooga, ka dibna waxa aan indhahayga ku arkay. Waxaan la kulanay ururada bulshada rayidka ah, haweenka, dhalinyarada, xubnaha sharci dejinta ee labada aqallada, iyo xubnaha Dowladda. Waxa kale oo aanu aragnay qaar ka mid ah horumarka socda sameeyey oo laga maqlay shaqadii ay dawladda UK ka qabatay horumarinta mashaariicda, ganacsiga, horumarinta dhaqaalaha iyo amniga.
Rushanara Ali
Mudanuhu ma ogol yahey in aqoonsiga dawladda waxaa dheer sidoo kale la garwaaqsada waxtarka muhiimka ah ee reer Somaliland ku soo kordhiyeen ajendaha horumarinta? Go’aanka ay dowladdu ku go’aamisay in miisaaniyada gargaarka laga jaro £121 milyan sanadka 2020-21 lagana dhigo £71.2 milyan sanadkan ayaa qaranka dib u dhac ku keenaysa, marka waxaa loo baahan yahay in dowladdu dib u eegto taas.
Stephen Doughty
Mudanuhu wuxuu soo qaaday qodob muhiim ah. Iyadu way garanaysaa aragtidayda ku saabsan miisaaniyada gargaarka – marar badan ayaan ku muujiyay meeshan, waxaanan ogahay inay wadaagaan xubno badan oo Conservative ah.
Waxa Somaliland ka dhacay maal-gashi lagu soo dhaweeyey miisaaniyada mucaawinooyinka. Taas u mudanuhu ka tirsan South Staffordshire sheegay iyada oo loo marayo maalgashiga oo ay samaysay Shirkadda Horumarinta Barwaaqo-sooranka ee hore -Dekedda Berbera iyo shirkadda DP World ee ay wada-shaqaynta leeyihiin, taas oo ahayd mid aad muhiim u ah.
Sida la sheegay, taariikhda bulshada Somaliland iyo xidhiidhka saaxiibtinimo ee naga dhexeeya waxa ay dib ugu noqonayaan dhammaanteen innaga oo dhan oo rugtan ah.
Dhab ahaantii, Cardiff waxay ku noqdeen bartamihii 1800aadkii. Cardiff waxa ay ahayd mid ka mid ah dekedaha ugu waaweyn dhuxusha adduunka, waxna u dhoofin jirtay adduunka, isla markaana dejisay qiimaha dhuxusha, xidhiidhka saaxiibtinimo, gaar ahaan Geeska Afrika, Jasiiradda Carabta iyo meelo kale, ayaa ahaa mid aad muhiim u ah. Taasi waa sababta keentay in Jaaliyada Somaliland ee Cardiff ay aad u xoogan tahay, sidoo kalena ay ka jiraan Jaaliyad xoogan oo Yemeni ah iyo jaaliyado kale oo badan oo caalamka ka kala socda, Kaas oo ka mid tahey bulshada cajiibka ah ee aan ku noolahay ee lo yaqan Butetown ama Tiger Bay.
Taas waxa udub dhexaad u ahayd wax qabadka lama ilaawaanka ah ee reer Somaliland, taas oo ilaa maanta jirta. Waxay aad u xiiseeyaan waxa ka dhacaya Somaliland oo keliya, balse, gaar ahaan, guriga Cardiff, waxayna fure u yihiin ururo iyo hay’ado bulsho oo badan.
Farxad bay ahayd in aan qaar badan oo iyaga ka mid ah ka hor maqalno aragtidooda ka hor dooddan, waxayna weli u taagan yihiin sidii ay danta Somaliland u ilaalin lahaayeen iyo reer Somaliland. Reer Somaliland waxay ku leeyihiin Cardiff taariikh ay ku faani karaan, iyaga oo ku lug leh ciidamada Geela iyo kuwa indha-indheeyayasha.
Dadkaas reer Somaliland, oo ay weheliyaan dad badan oo ka kala socday Barwaaqo-sooranka—oo ka soo kala jeeda boqortooyadii hore — waxay innaga barbar dagaallameen dagaalkii koowaad ee adduunka, dagaalkii labaad ee adduunka iyo colaado kale oo badan. Taas inta badan waa la iska indhatiraa, laakiin haddaan nahay Cardiff waxaan si joogto ah u aqoonsannahay tabarucaadkaas. Waxaan sidoo kale aqoonsannahay tabarucaadkii ay bixiyeen kuwii u adeegi jiray ciidamada badda ee ganacsigayaga. Sanad kasta marka aan xusno xusaska ciidamada badda ee Cardiff Bay iyo meelo kale oo aan eegno liisaska magacyada, waxaan aragnaa magacyo Soomaali ah oo ka kala yimid dhammaan wadamada Barwaaqo-sooranka oo aan saaxiibo la leenahay.
Bob Stewart
Waxaan si fiican u xusuustaa askartii Soomaaliyeed ee ka timid Geeska Afrika iyo maxmiyad Cadan, taas oo aabbahay sharaf u ahayd inuu hoggaamiyo askar wanaagsan iyo rag hufan.
Stephen Doughty
Dhab ahaantii, mudanuhu waxa u so dhigaya qodob muhiim ah. Anagu wadan ahaan waxaan u baahanahay inaan aqoonsanno in badan oo saaxiibadeena ka socda Barwaaqo-sooranka oo dhan ay wax ku darsadeen, iyo xaaladaha qaarkood naf-hurnimadii ugu dambaysay, colaadaha jiilal badan.
Waxaan rabaa inaan sheego dhowr qodob oo wax ku ool ah. Marka hore, waa in aan aqoonsanno xidhiidhka xooggan ee ka dhexeeya magaalooyin badan oo ku yaalla UK iyo Somaliland. Waxa jira dad badan oo laba dhalasho oo British iyo Somalilandba ah wataa, haddana waxay la kulmaan dhibaatooyin badan oo dhinaca socdaalka, fiisaha iyo xayiraado kaleba.Waa in aan hubinno in taageero ay heli karaan. Taasi waa mid adag marka loo eego xaaladda Somaliland ku sugan tahay, waxaana aanu ka maqalnay xubno badan oo ka mid ah jaaliyadda Somaliland ee Ingiriiska oo socdaal ku yimid arrimo ku saabsan haddii ay ka lumaan baasaboor ama dukumentiyo la doonayo in loo oggolaado. Waxay waydiiyeen sababta golaha Britishku u yeelan waayey wax ka weyn joogitaanka halkaas.
Waxaan la kulmay dhalinyaro doonaya inay halkan UK wax ku bartaan oo ay dhisaan xidhiidh ka dhexeeya Jaamacadaha UK iyo goobaha waxbarashada Somaliland. Inta badan waa loo diidaa fursadahaas. Waxaan wax badan ka qaban karnaa heer wax ku ool ah si aan u taageerno kuwa leh laba dhalasho.
Kim Johnson
Waxaan taageersanahay qodobka mudanayaasha ee ku saabsan baahida loo qabo in golaha British Council laga dhigo Hargeysa. Ma ku raacsan yahay in Dawladdu u baahan tahay inay ka fikirto maalgelinta si ay taasi u suurtogasho iyo horumarinta xidhiidhka Somaliland?
Stephen Doughty
Golaha Ingiriiska ayaa door muhiim ah ka ciyaara adduunka oo dhan. Arrintu waxay soo baxday markii aanu joognay, waxaanan rajaynayaa in xidhiidhkayada aaggaas uu horumaro. Horumar baaxad leh ayaa laga sameeyay caafimaadka iyo horumarka gaar ahaan. Aad baan ugu faraxsanahay, sida in badan oo golaha ka mid ahba, in aan marar badan la kulmay marwadii hore ee madaxweynaha iyo wasiirka arrimaha dibadda Edna Aadan. Haddii xubnuhu aanay dhegaysan “Desert Island Discs” iyada iyo waraysiyo kale oo cajiib ah oo iyada lala yeeshay, waxaan si adag ugu dhiirigelin lahaa inay sidaas sameeyaan. Iyadu waa mid ka mid ah haweenka ugu cajiibsan ee aan ku raaxaystay la kulankeeda, waxaanan ku faraxsanahay inaan booqday cusbitaalka ay Edna gacan ka geysatay hirgelintisa oo ay jeebkeeda ka bixisay dhaqaale badan. Waa isbitaalka hooyooyinka; cisbitaal tabobar ah oo kor loogu qaadayo natiijada caafimaadka hooyada ee Somaliland. Shaqo cajiib ah ayaa halkaas ka socota, laakiin wax badan oo kale ayaa la qaban karaa haddii aan horumarino saaxiibtinimadayada oo aan taageero badan halkaas inaga helaan. Waxaan aragnay horumar la taaban karo oo dhanka waxbarashada ah. Waxaan booqday Jaamacadda Hargeysa, oo ah meel aad u cajiib ah oo ay ka socoto shaqo aad u wanaagsan, oo ay ardaydu u badan yihiin haween iyo gabdho. Taasi waa nooca tusaale ee aynu rabno in aynu caalamka oo dhan ka samayno, si aynu u hubinno in habluhu ay horumar ku gaadhi karaan, kana faa’iidaysan karaan dhammaan fursadaha u bannaan, haddii ay tahay Somaliland iyo haddii ay tahay meelo kale oo caalamka ka mid ah.
Lilian Greenwood (Nottingham South)
Saaxiibkay waxa uu gacan xoog leh ka geysanayaa dood aad u wanaagsan. Ma ku raacsan yahay in Somaliland ay u taagan tahay iftiimo rajo oo muujinaysa waxa lagu gaadhi karo halka ay dimuqraadiyadi ka jirto, taasina ay qayb ka tahay in dawladda UK ay si rasmi ah ugu aqoonsato shaqada ay qabato iyo hoggaanka ay ka qaban karto gudaha Afrika?
Hoggaanka iyo tusaalaha ay Somaliland muujisay waa mid la wada arkayo, waxaana hubaal ah inay farxad u tahay cid kasta oo soo booqata, sida aan aniguba u arko.
Stephen Doughty
Hoggaanka iyo tusaalaha ay Somaliland muujisay waa mid la wada arkayo, waxaana hubaal ah inay farxad u tahay cid kasta oo soo booqata, sidaydoo kale. Horumarka ay ka samaysay dhinacyo badan ayaa muddo dheer la ilduufay. Horumar badan baa laga sameeyay dhanka ganacsiga, waxaana la kulannay ganacsato badan oo doonayay inay ballaariyaan xiriirka ganacsi ee ay la leeyihiin UK iyo dalaka jaarkooda ah. Runtii, taasi waa mid ka mid ah qodobbada muhiimka ah ee ka dambeeya maalgashiga dekedda Berbera ee DP World, UK iyo kuwa kale. Waa muhiim in aan halkaas galno oo aan taageerno horumarinta isku xirka ganacsiga.
Horumar la taaban karo ayaa laga sameeyay doorashooyinka iyo dimoqraadiyada. Doorashooyin kala duwan ayaa la qabtay, mid madaxtooyo iyo mid baarlamaan. Waxaan la kulmay wakiilada dhammaan xisbiyada iyo bulshada rayidka ah.
Wax walba ma qummana, laakiin horumar la taaban karo ayaa la sameeyay sannadihii la soo dhaafay, waxaana UK ay door muhiim ah ka qaadatay taageeridda doorashooyinka iyo sidii ay u dhici lahayd xor iyo xalaal.
Dhowr xubnood ayaa ka hadlay xaaladda amniga. Waxaan jeclaan lahaa inaan arko maalinta si macquul ah loo maareynayo talooyinka safarka ee ku saabsan Somaliland. Waxaa jiray horumar dhawaanahan, laakiin nasiib darro qaar ka mid ah talooyinka hadda la bixiyo ayaa dadka ka dhigaya safarka oo ay dhisaan isku-xirayaashaas. Waxaa jiray horumar dhawaanahan, laakiin nasiib darro qaar ka mid ah talooyinka la bixiyay xilligan ayaa dadka ku dhiirigeliya in aysan halkan u safrin. Waxaan u soo jeedinayaa FCDO inay dib u eegto talooyinka socdaalka ee Somaliland, sababtoo ah run ahaantii waa meel aad u ammaan ah oo laga gali karo ganacsi, waxbarasho iyo socdaal. Ma doonayno inaan aragno saaxiibtinimada suurtagalka ah iyo isku-xirnaanta la aasaasay ay burburto.
Dhawr xubnood, gaar ahaan Xubinta South Staffordshire, ayaa soo qaaday muhiimadda ay leedahay goobta istiraatijiyadeed ee Somaliland. Waxaa jira walaac aad u daran oo ku saabsan dhaqdhaqaaqyada ka soo horjeeda – Ruushka, Shiinaha ama kuwa kale – ee ka shaqeeya gobolka. Somaliland waxay doonaysaa inay la yeelato UK xidhiidh adag. Waa goob istaraatiijiyadeed oo muhiim ah, nacasnimo ayee inagu noqon hadee aynaan taas ku aqoonsan istiraatijiyadayada Ingiriiska ee caalamiga ah, iyadoo waliba ah meel doonaysa saaxiibtinimo dhow.
Mr Richard Holden (North West Durham)
Waxaan u hambalyeynayaa Gavin Williamson, Xubinta South Staffordshire, sida uu u sugay doodda. Xubinta Cardiff South iyo Penarth (Stephen Doughty) waxay soo qaadeen arrinta gaarka ah ee meelaynta istiraatiijiga ah. Miyuu ku raacsan yahay in haddii aynu isticmaalno xidhiidhka Barwaaqo-sooranka ee Afrika oo dhan, in aynaan muujin karin muhiimadda istiraatijiyadeed ee Somaliland ee xidhiidhka milatari iyo diblomaasiyadeed?
Stephen Doughty
Qodobkaas dhawr jeer ayay Xukuumadda Somaliland iyo qaar ka mid ah bulshada reer Somaliland igu soo qaadeen. In kasta oo wakhtigan Somaliland aanay ka qayb-geli karin shir-madaxeedka Barwaaqo-sooranka iyada oo xubin buuxda ah, haddana kooxdayada xisbiyada oo dhan waxay soo bandhigeen su’aasha ah in heerka goobjooge ama ka-qaybgal nooc kale ay suurtogal tahay hadda.
Dhisida isku xirka Dawlada Dhexe iyo ururada kale ee caalamiga ah ayaa hubaal ahaan noqon doona muhiim. Sida aan soo sheegay, waxa ay ahayd wax lagu farxo in aan taageero ka helno Midowga Baarlamaannada Caalamka ee isku xirka APPG, sababtoo ah waxaa jirta fursad weyn oo tababar is dhaafsi ah iyo isku xirka Baarlamaanadayada.
Waxaa jirta rabitaan dhab ah oo labada dhinac ah; mar labaad, Commonwealth waxay noqon kartaa fure.
Waxa aan ku soo afmeerayaa in aan mar kale carabka ku adkeeyo waxtarka baaxadda leh ee ay reer Somaliland ku soo kordhiyeen Cardiff iyo UK, iyo faa’iidada baaxadda leh ee uu leeyahay xidhiidhka saaxiibtinimada iyo ixtiraamka leh. Waa xidhiidh aan lahayn dareen ku filan; oo u baahan xoojin badan inay Dawladeenu siiso. Waxa aan aad ugu farxay codad aan maqalnay oo maanta ka hadlaya saaxiibtinimada, taageerada iyo wada-jirka Somaliland: waxay fariin aad u culus u dirayaan Xukuumadda. Waxaan aad u sugayaa in aan maqlo waxa uu wasiirku ka yidhaahdo arrimahas.
Jim Shannon (Strangford)
Waa farxad buuxda inaan wax ku biirinno dooddan. Inta badan waxaan wax yar ku darsadaa doodaha dib u dhigista, laakiin caawa waxaa aan fursad u heley inaan wax badan ku hadlo.
Waxaan u hambalyeynayaa xubinta South Staffordshire (Gavin Williamson) sida uu u sugay doodda. Waxa uu sheegay waxyaabo badan oo aan gebi ahaanba ku raacsanahay. Waxa uu sheegay ereyada “Ururka siman”; Waxaan rajeynayaa in taasi dhici doonto. Waxa aad loo hadal hayaa in muwaadiniinta Somaliland ay taageero ka helaan Boqortooyada Ingiriiska iyo Waqooyiga Ireland oo ay ka qayb qaataan hawlaha wakhtiga dagaalka. Waxaan rajeynayaa in wasiirkeenu uu si wanaagsan ugu jawaabo.
Anigoo ah guddoomiyaha baarlamaanka u qaabilsan xorriyadda diinta iyo caqiidada caalamiga ah, waxaan jeclaan lahaa in aan golaha u soo jeediyo wax aniga i quseeya oo ah xaaladda Masiixiyiinta Somaliland. Waa wax laga xumaado in tiro yar oo Masiixiyiin ah ay ku hadheen Somaliland sababtoo ah intooda badan waxaa la saaray cadaadis badan oo xitaa la dilay qarkoodna. Waxaa lagu qiyaasaa in maanta ay ku nool yihiin dhowr boqol oo Masiixiyiin ah, balse lama ogaan karo tirada saxda ah, sababta oo ah sirta dadkaas lagu qasbayo ee ka dhashatey maanka qabiileyd ee dalka ka jira.
Masiixiyiintu waxay la kulmaan takoor ka yimaada qoysaskooda iyo bulshooyinkooda meel kasta oo lagu ogaado. Inta yar ee Masiixiyiinta ah ee ku hadhay Somaliland ayaa lagu khasbaa inay si qarsoodi ah u cibaadaystaan iyagoo ka baqaya weeraro kaga yimaada kooxaha xagjirka ah. Kooxda xagjirka ah ee al-Shabaab ayaa faafisa fikrado liddi ku ah Masiixiyiinta waxayna ugu hanjabaan dadka soo gala diinta Masiixiga in la dili doono marka la ogaado.
Dumar badan oo reer Somaliland ah ayaa halis ku jira. Xaaladdu aad bay uga sii daran tahay kuwa la ogaaday inay Masiixiyiin yihiin—oo ka baqaya kufsi, guur khasab ah ama in dhagax lagu dilo. Waxaan rajeynayaa in dooda caawa ay muujin doonto oo ay kor u qaadi doonto arrimahaas, si wax looga qabto.
Dawladdeenu waxay udub dhexaad u noqotay in siyaasadda dibadda si aynu diirad gaar ah u saarno cadaadinta diinta, cadaadinta qowmiyadaha tirada yar iyo arrimaha xuquuqul insaanka. Kuwaas ayaa fure u ah habkayga. Waxaan ka codsanayaa Wasiirka horumarinta arrimahaas inay udub dhexaad u noqdaan tallaabo kasta oo hore loo qaadayo.
Ma jirto cid ka soo jeeda Somaliland oo ku nool deegaankeyga, balse taasi igama dhimayso taageerada aan u hayo hadalada u yidhey xubinta ka tirsan South Staffordshire. Dadka reer Somaliland deegaanadooda ku leh, sida xubinta Cardiff South iyo Penarth (Stephen Doughty), waxay ogyihiin in arrimo siyaasadeed ay ku lug leeyihiin khilaafka. Sababaha diineed ee weerarrada gobolka waa in aan layska indho tirin, iyadoo Masiixiyiinta ay la kulmaan cadaadiskii ugu xun ee halkas.
Caawa waxa ay muujisay in aanu doonayno in aanu Somaliland ka caawino dhinaca dhaqaalaha, balse heshiis aynu lagalno Somaliland waa inuu udub dhexaad uu ahaado damaanad qaadka xuquuqul insaanka iyo xoriyada diinta. Kuwo kale waxay tixraaceen geeddi-socodka dimoqraadiyadda iyo fursadaha waxbarasho ee aan ku dhisi karno, oo leh shaqooyin, qaab-dhismeed sharci oo xooggan iyo hagaajinta caafimaadka iyada oo loo marayo tallaalka covid, sida uu sheegay mudanuhu.
In badan baa laga hadlay taariikhda ina midaysa, laakiin waxa muhiim ah in aynu sidoo kale eegno mustaqbalka. Dowladda UK ayaa sheegtay in aysan si rasmi ah u aqoonsan doonin Somaliland in ay tahay dal madax banaan ilaa inta ay ka bilaabayaan hannaan ay ku raacayaan dowladda Federaalka ah ee Soomaaliya, balse loo baahan yahay in arrimaha xuquuqul insaanka iyo xorriyadda diinta la hagaajiyo. Waxaan oggolahay inay muhiim tahay in UK ay sii waddo xidhiidhka diblomaasiyadeed iyo joogitaanka taageerada ee Hargeysa iyada, si loo hubiyo in aanu burbur ku iman xidhiidhka Somaliland iyo dalalka kale ee Afrika.
Waxaan u mahadcelinayaa mudane oo arrinta Golaha keenay. Doodan oo ay ka faa’iidaysteen xubno aad u tiro badan oo dhamaantood jecel Somaliland. Waxaan aaminsanahay in wasiirku wanaag u rabo Somaliland iyo dadkeedaba, taasina waa ta aanu isku dayeyno inaanu gaadhno. Somaliland waxay nooga baahan tahay in aynu caawino, iyaddo aan rajeynayo in dooda caawa ay fursad inoo noqoto. Wakhtigii baa la soo gaadhay, cid kasta oo caawa wax ku soo kordhisayna waxay daliil u tahay codsigii aanu Wasiirka iyo Xukuumaddaba ka codsanaynay in Somaliland wax wanaagsan loo qabto.
Kerry McCarthy (Bristol East)
Caawa uma jeedin inaan hadlo, laakiin waxaan ku faraxsanahay inaan fursad u helay inaan dhowr kelmadood ku idhaahdo. Waxaan u hambalyeynayaa Gavin Williamson sugidda doodda maanta.
Markii ugu horeysay ee la i doortay 2005, waxa kaliya oo la ii doortay musharaxa deegaankayga 10 usbuuc ka hor maalinta codbixinta. Ololahaa yar ee doorashada, waxa ila soo xidhiidhay dad ka tirsan jaaliyadda Somaliland ee Bristol. Waxay ahayd markii ugu horeysay ee aan xitaa maqlo goobta, laakiin markii aan halkan imid waxaan si adag u taageersanaa baahida loo qabo aqoonsiga.
Saaxiibkay, Xubinta Cardiff South iyo Penarth (Stephen Doughty), waxa uu ammaanay hoggaamiyihii isaga ka horreeyay, Alun Michael, warka taageeradaydana si uun buu u gaadhay Alun. Waxa aan xasuustaa in uu mar walba odhan jiray waxa loo baahan yahay in aanu u ololaynno Somaliland. Waxa uu ku jiray kursiga hore ee wakhtigaa, laakiin sannad ka dib 2006 waxa aanu aasaasnay kooxda xisbiyada oo dhan, waanan ku faraxsanahay in aan ahaa sarkaal ilaa hadda.Waxa aan ku hambalyeynayaa in uu shirarkeena oo dhan soo agaasimay oo uu yahay khabiir xog-ogaal u ah waxa ka socda Somaliland.
Sida horeba loo yidhi, Somaliland iftiin dimoqraadiyadeed bay u tahey Afrika oo dhan. Waxay qabatay doorashooyin nabdoon, sida uu xubinta South Staffordshire shegay marki ay 2003-dii madaxtooyadu isku beddeshay 80 cod. Haddii Donald Trump uu ku guuldarreysan laha doorashada Mareykanka 80 cod, miyuu weligii wareejin lahaa kursiga?
Waxa niyad-jab ku ahaa doorashadii u dambaysay, inkasta oo ay weli jirtay xil wareejin kale oo nabad ah, haddana wax badan oo horumar ah ayaa weli u baahan in laga sameeyo matalaadda haweenka. Waxaa jirtay hal xildhibaan oo dumar ah, balse hadda midna ku ma jirto 82 xildhibaan ee la doortay. Waxaa sidoo kale meelaha qaar ka dhacay codbixin yar. Iyadoo loo marayo Westminster Foundation for Democracy ama habab kale, waxaan rajeynayaa inaan qaban karno shaqo dheeraad ah oo ku saabsan dhinacaas.
Waxaan ku biirayaa Xubinta Cardiff South iyo Penarth ee abaal-marinta Edna. Aniguna waxa aan booqday cusbitaalka Hargeysa oo waa naag khatar ah oo wax badan qabatey. Runtii, waxa aan la kulmay dumar badan oo laga cabsado oo u ololeeya arrimo ay ka mid yihiin gudniinka Fircooniga ah, adeegyada caafimaadka hooyada iyo aqoonsiga Somaliland.
Waxaan ku celcelinayaa hadalkii saaxiibkay ee ku saabsanaa fursadaha dhaqaale ee la heli karo haddii aynu aqoonsanno Somaliland. Waxa aan maqlay in xeebta waqooyi ee Berbera ay ka jirto quus la yaab leh, kaas oo loo furi karo goob nabdoon oo loo dalxiis tago haddii aan lala xidhiidhin Soomaaliya. Wadooyin badan oo kale oo dhaqaale ayaa la baadhi karaa, waxaanan la wadaaga welwelka dadka ka walaacsan saameynta Shiinaha haddii aynaan soo gelin.
Waxa ugu weyn ee aan rabo in aan sheego waxa weeye Somaliland waxa cad in ay tahay dal madax-banaan, oo uu sidaas ku shaqaynayey ilaa 1991-kii. Waxay iskeed isu taagtay sidii waddan xor ah oo gumaysigii ka dambeeyay ka hor intii aysan ku biirin Soomaaliya. Fariinta ah in Ingiriisku aqoonsan doono Somaliland laakiin waxaanu doonaynaa inaanu noqono qofka labaad ee sidaa yeela waa mid niyad jab leh.
Mark Malloch-Brown waxa uu ahaa wasiir aad ugu wanagsan Afrika Xukuumadii Gordon Brown, waxa uu si dhab ah ula shaqeeyay APPG Somaliland. Wadamo kala duwan oo Afrikaan ah iyo Midowga Afrika ayuu wada-hadallo la yeeshay, waxayna u ekayd in aannu ku dhownahay ictiraaf. Waxaa noogu war dambeysay wasiirka hadda ee Afrika, Vicky Ford oo ka tirsan xubinta Chelmsford, oo tidhe november 2021: “Siyaasaddeenu waxay tahay in Somaliland iyo dawladda Faderaalka ee Soomaaliya ay mustaqbalkooda ka tashadaan”.
Gavin Williamson
Marwada ayaa kor u qaadaysa qodob muhiim ah. Taas oo ah in talada dalka loo dhiibo dal aan doorasho xor iyo xalaal ah ka dhicin, oo aan lahayn nidaam garsoor iyo mid sharci oo aan waxba baran wiilal iyo gabdho. Waxaan abaal-marin siinaynaa hab-dhaqan liidata anagoo aad uga sii adkeynayna kuwa muujiya nooca nidaamka aan rabno inaan dhiirigelino.
Kerry McCarthy
Taasi waa dhab ahaan ujeedadayda. Mustaqbalka Somaliland wax shaqo ah kuma lahan dawladda Faderaalka ee Soomaaliya, mana aha in uu gacantooda ku jiro. Waxaan u baahanahay inaan wax ka qabano arrintas. Wasiirku waxa uu u baahan yahay in la helo wadan qaadi doona talaabada ugu horeysa—waxaan filayaa in wadamada Scandinavian-ka, Canada iyo qaar ka mid ah wadamada Afrika ay ka hadleen.Haddii aynaan taa yeelin, waxaynu is arki doonaa 10 sano oo kale ka dib iyadoo Somaliland u dabbaaldegayso 40-guurada ka soo wareegtay madaxbannaanideeda iyada oo aan la aqoonsan.
Waxaan ku dhameynayaa codsi aan rabo in aan weydiiyo Wasiirka. Miyan noqon doonaa kan ugu horreeya ee aqoonsada Somaliland? Haddii aynaan noqon doonin kuwa ugu horreeya, miyuu heli karaa dal noqon doona?
The Minister for Europe (Chris Heaton-Harris)
Waxaan aad iyo aad ugu mahad naqayaa Xubinta South Staffordshire (Gavin Williamson) oo dooda sugay, waxaanan ka war helay xidhiidhkii dheeraa ee uu la lahaa Somaliland.Waxaan ka baqayaa in aan maanta niyad jabiyo, balse waxaan isku dayi doonaa inaan ka jawaabo qaar badan oo ka mid ah qodobbada uu sheegay. Waxa kale oo aan ka mahad-naqayaa doodda dhegaysigeeda lagu farxay, waxaanan uga mahad-naqayaa dhammaan xubnihii gacan ka geystay.
Waxa ay dhamaantood soo bandhigeen xamaasadda ay u hayaan Somaliland, waxaanay dad badan ku tilmaameen sida dadka ka soo jeeda Somaliland ay uu firfircoon yihiin iyo sida wanaagsan ee ay uga hawl-galaan deegaannadooda, taas oo aan filayo in ay tahay abaal ay ku mudan yihiin in ay wax ku darsadaan.
Xubinta South Staffordshire, waxa uu si faahfaahsan u faahfaahiyey xidhiidhka ay Somaliland ku faanto iyo saaxiibtinimada ay la leedahay UK, waxaanan jeclaan lahaa in aan taas u maleeyo inay sax tahay. Wasiirka Afrika — Ku-xigeenka Xoghayaha Dawladda ee Arrimaha Dibedda, Barwaaqo-sooranka iyo Horumarinta, Xubin ka ah Chelmsford (Vicky Ford) — aad bay ugu farxi lahayd inay ka qayb qaadato doodda, laakiin waxay hadda booqanaysaa bariga Afrika, sidaas darteed waxaan ku faraxsanahay, anigoo ah Wasiirka Yurub inaan ku jawaabo magaca dawladda.
Somaliland waxay leedahay sheeko cajiib ah oo gaar ah, dadkeeduna waxay ku faanaan dalkooda hooyo iyo waxqabadkooda. Xidhiidhka aanu la leenahay Somaliland waxa uu soo bilaabmay ugu yaraan qarnigii 19-aad, markaas oo ay tiro bad-mareen iyo ganacsato ahi degeen Ingiriiska, ka dibna Ingiriisku uu samaystay maxmiyad.
Xubintan ka socotay Cardiff South iyo Penarth kamay xusin oo keliya waxtarka ay dadka reer Somaliland ku soo kordhiyeen magaalada uu matalo iyo Ingiriiska, balse waxa uu xusay xidhiidhka qotoda dheer iyo bulshooyinka ay ka samaysteen Cardiff iyo meelo ka baxsanba.
Maanta waxa aynu wada shaqayn dhaw la leenahay Somaliland. Annagu waxaanu nahay dalka keliya ee galbeedka ah oo xafiis joogto ah ku leh Hargeysa, kaas oo aanu kala hadalno dawladda Somaliland arrimo badan oo kala ah- ganacsiga iyo maalgashiga, isbeddelka cimilada iyo horumarka. Maamulka Somaliland waxa kale oo uu xafiis ku leeyahay London, waxaanu xidhiidh joogto ah la leenahay wakiilkooda UK iyo kooxdiisa.
Xukuumadu way fahantay danta laga leeyahay qadiyada ictiraafka Somaliland oo maanta si cad uga muuqata golahan. Sannadihii u dambeeyay, Somaliland waxay ku tallaabsatay horumarro waaweyn oo ku aaddan hannaanka dimuqraadiga ah ee loo wada dhan yahay, kaasoo saldhig u ah xasilloonideeda. Taas waxa siyaalo gaar ah u faahfaahiyey xubinta Bristol East (Kerry McCarthy) iyo xubno kaleba. Bishii May ee ina dhaaftay waxa aynu aragnay doorashooyinkii golaha deegaanka iyo baarlamaanka oo si guul ah u qabsoomay, waxaanan ku faraxsanahay in aan idhaahdo Ingiriisku waa deeq-bixiyaha ugu weyn ee hawshaas, oo ay ka mid tahay in uu maalgeliyo ergada kormeerka doorashada.
Gavin Williamson
Wasiirku ma u sheegi doonaa golaha waxa uu isleeyahay waa astaamaha lagu garto waxa uu ku sifayn lahaa qarannimo?
Chris Heaton-Harris
Waan ku farxi lahaa inaan u sheego Golaha, laakiin maaha wakhtigan xaadirka ah, sababtoo ah waxaan sii wadi doonaa qodabkan wadey.
Gavin Williamson
Ma ku soo noqon doonaa qodabkas horta?
Chris Heaton-Harris
Qodabkas wan ku so noqon doonaa hadhaw lakin hadda waxaa muhiim ah in la xaqiijiyo in doorashada Madaxweynaha iyo dib u habeynta Aqalka Sare ay u dhacdo sidii loo qorsheeyay.
Gobolka aan mar walba ka dhicin isbedel dimuqraadi ah, Somaliland waxay muujisay in doorasho 1 qof iyo 1 cod ay suurtogal tahay, lana gaari karo hannaan dimoqraadiyadeed oo loo dhan yahay. Waxaan hadalka xigmadda leh ee ku saabsan xorriyadda diinta ka maqlay xubinta Strangford (Jim Shannon), waanan uga mahadcelinayaa wax ku darsigaas.
Somaliland waxa kale oo ay horumar weyn ka samaynaysaa dhinaca ganacsiga iyo maalgashiga. Horumarka Berbera waa tusaalaha ugu mudan. Marka la gaadho 2035, ganacsiga halkaa mara waxa uu taageeri karaa in ka badan 50,000 oo shaqo Somaliland ah. Waxa kale oo aanu iskaashi la samaynay shirkadda Dubai Ports World si aanu u maal-gelino tas-hiilaadka saadka ee ku teedsan jidka Berbera, kaas oo ka soo baxa xeebaha Itoobiya.
Maalgashiyadani waxay awood u leeyihiin inay dhaqaajiyaan kobaca dhaqaalaha iyo kor u qaadida xasiloonida Geeska Afrika oo dhan. Kuwaasi waa horumar aad u wanaagsan, waanan ku hanweynahay inaan kaalinteena ka qaadano. Maalgashiga caalamiga ah ee Britain ayaa maalgelinaya dekedda iyadoo ay la socoto shirkadda Dubai Ports World taasoo qayb ka ah 1.72 bilyan oo doolar oo lagu maalgelinayo dekedaha xorta ah ee Afrika. Waxa aanu adeegsanayna kaalmo horumarineed oo rasmi ah oo aanu ku dhisnay waddo cusub oo dhex marta Hargeysa taas oo ka dhigan in safarrada magaalada la soo dhaafo ay qaadan doonaan 30 daqiiqo halkii ay ka qaadan lahaayeen ilaa 12 saacadood oo cidhiidhi ah awgeed. Maalgelintaasi kaliya ma kor u qaadayso dhaqalaha balse waxay keenaysaa is dhex galka gobolka, kaas oo taageeraya nabadda iyo xasilloonida gobalka.
Gavin Williamson
Saaxiibkay waxa uu soo qaadanayaa qodob xiiso badan oo ku saabsan in dawladda UK ay u suurtagashay in ay maalgashi ku samayso dekedda Berbera iyo kaabayaasha dhaqaalaha Somaliland. Ma u malaynayaa in maalgashi heerkan oo kale lagu samayn kari lahaa Soomaaliya? Jawaabtu waxay noqonaysaa maya sababtoo ah amni la’aanta ka jirta halkas? Ma soo bandhigi doonaa waxa lagu garto qarannimada, ka dibna ka faallan doonaa in Somaliland ay fuliso sifooyinkaas?
Waxa aan raba in aan ka hadlo arrimaha amniga, sababtoo ah waa aanu ka wada shaqaynay dhinaca amniga. UK waxa ay taageertay tababarada ku saabsan xuquuqul insaanka ee booliska iyo nabadsugida Somaliland, waxa ayna ka qayb qaadatay 20 sano oo shaqo ah oo ku saabsan miinada. Waxa farxad leh, waxaanu filaynaa in Somaliland lagu dhawaaqo inay ka xorowday miinada mustaqbalka dhow.
Wasiirku ma ka jawaabi karaa su’aalahayga mid ka mid ah haddii uu u malaynayo in ay u badan tahay in dawladda Ingiriisku ay u suurtogeli lahayd in ay Soomaaliya ka samayso maalgashi la mid ah kii ay Somaliland ka sameeyeen iyo bal inuu soo saaro waxa uu aaminsan yahay inay yihiin astaamaha lagu garto qarannimada.
Chris Heaton-Harris
Somaliland waxa kale oo ay ku talaabsatay horumar laxaad leh oo dhinaca horumarka ah, taas oo aanu ku faannay in aanu taageerno. Waxbarashada, gaar ahaan gabdhaha, waa mudnaanta, maadaama ay ka kooban tahay dhammaan shaqadayada. Barnaamijkeena waxbarashada hablaha Soomaaliyeed waxa uu gaadhay in ka badan 13,000 oo hablood oo Somaliland ah si ay u taageeraan waxbarashadooda oo ay uga gudbaan dugsiga hoose ilaa sare, qodobkaas oo ay si fiican u xustay Xubinta Bury North. Iyada oo loo marayo Global Partnership for Education, Boqortooyada Ingiriisku waxay taageertay horumarinta Kuliyadda Waxbarashada Somaliland oo ay tababartay ku dhawaad 2,200 oo macalimiin ah. Waxa nasiib darro ah in isbeddelka cimiladu uu saamayn ku yeelanayo Somaliland iyo guud ahaan gobolka. Waxaan aad uga walaacsanahay abaarta jirta, taasoo keentay biyo la’aan baahsan iyo in ay yaraato sugnaanta cuntada, gaar ahaan 80,000 oo qof oo ku nool miyiga.
Wax ka qabashada hore waa lama huraan, UK waxa ay diyaarinaysaa xirmo tillaabooyinka wax looga qabanayo abaaraha. Waxaan sidoo kale la shaqeyneynaa saaxiibada caalamiga ah si aan u hubinno in maalgelin dheeraad ah loo helo sida ugu dhaqsaha badan.
Wada shaqaynta Boqortooyada Ingiriiska iyo Somaliland way caddahay, laakiin waxaan ogahay in madax-banaanidu ay u tahay dad badan oo reer Somaliland ah ajandaha ugu horreeya, markaa waxaan rabaa inaan ka hadlo su’aashaas.
Mawqifka dawladda Ingiriiska ee arrintan ayaa ahaa mid joogto ah. Waanu qiimaynaynaa xidhiidhka dhaw ee wax soo saarka leh ee Somaliland, laakiin si waafaqsan beesha caalamka, uma aqoonsanin dal madax-banaan. Waxaan si adag u aaminsanahay inay tahay in Somaliland iyo dawladda Faderaalka ee Soomaaliya ay ka tashadaan mustaqbalkooda.
Rushanara Ali
Waxaan rabaa in aan barbar dhigo waddankii aan ku dhashay-Bangladesh. Dawladda UK waxay qaadatay door hoggaamineed waxayna taageertay xaqa aayo ka tashiga dalka aan ku dhashay dagaalkii xornimada ee Pakistan iyo Bangladesh. Ma aysan sheegin in Pakistan ay go’aamiso mustaqbalka madax-bannaanida waxa maanta noqday Bangladesh.
Chris Heaton-Harris
Maya. Waxaan aaminsanahay inay gabi ahaanba sax tahay in deriska gobolka ay hormuud ka noqdaan aqoonsiga qabanqaabada cusub.
Gavin Williamson
Hadii aynu soo qaadano mawqifka uu wasiirku ka taagan yahay ee ah in wada hadal dhex maro Somaliland iyo jamhuuriyadda federaalka ah ee Soomaaliya, taasina waa arrin ay dadku in badan ku hawlanaayeen sannado badan. Sidoo kale ma garwaaqsan yahay in aysan jiri karin xaalad ay Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya ku yeelan karto diidmo ka dhan ah madaxbannaanida? Ingriiska ayaa door ku leh qabanqaabada iyo hoggaaminta wada-hadallada, gaar ahaan iyada oo ah wakiilka Qaramada Midoobay ee arrimaha Somaliland iyo Soomaaliya.
Chris Heaton-Harris
Saxiibkay waxa uu dhigayaa qodob sax ah, laakiin mawqifka dawladda UK ee arrinta ayaa ahaa mid joogto ah. Waxay ahayd mid joogto ah waagaas uu dawladda ku jiray oo sidii hore ayay ahaan jirtay. In badan ayaanu dhiirigelinaynay wada hadal dhexmara maamulada Muqdisho iyo Hargeysa oo ku saabsan xidhiidhka mustaqbalka, waanan sii wadnaa.
Bob Stewart
Ummad sida aan qabo, waa koox dad ah oo dhammaan ku wada hadla qiyaas ahaan isku af, iskuna dhaxal ah. Dawlad qaran bay noqdaan markay dadku aqoonsadaan. U malayn maayo inay xaq tahay in Somaliland qaran noqoto haddii ay dadki gumeysan jirey ay ogaladdan.
Chris Heaton-Harris
Waxaan uga mahadcelinayaa mudane sida uu hadalka u dhigay iyo sida wax ku oolka leh ee uu hadalka u dhigay. Saaxiibadayda FCDO waxay shaki la’aan daawan doonaan doodda, waxayna arki doonaan dabeecadda togan iyo taageerada loo hayo aqoonsiga Somaliland.
Gavin Williamson
Wasiirku ma u sheegi doonaa golaha markii u dambaysay ee siyaasadda Somaliland dib-u-eegis lagu sameeyay iyo inta ay le’egtahay dib-u-eegistaasi?
Chris Heaton-Harris
Anigoo ah wasiirka Yurub, waxaan ka baqayaa in aanan siin karin xogtaas, balse si farxad leh ayaan warqad khaas ah ugu qori doonaa isaga.
Stephen Doughty
Wasiirka ayaa si weyn uga warqaba in xiligaan ay dalka Jamhuuriyada Federaalka Soomaaliya ka jirto qalqal siyaasadeed oo aad u weyn oo ay ka mid yihiin fowdo iyo isqabqabsi aad u weyn oo ka dhex jira Dowlada iyo dhibaatooyin kale oo badan. yey la gudboon Xukuumadda Somaliland inay wada hadal la yeelato? Taasi waa su’aal wax ku ool ah oo ay ila soo qaadeen, marka la eego qalalaasaha aan ku aragnay Muqdisho bilihii u dambeeyay.
Chris Heaton-Harris
Jawaabtu waxay la socotaa deriskooda, Midowga Afrika iyo inta sida saxda ah u danaynaysa. Runtii waxa dalkan ka jira hay’ad wakiil ka ah oo aanu la shaqayno. Wadahadalladaas waa inay si cad u sii socdaan waddooyinka ku habboon. Aan hadalkayga ku soo koobo anigoo u xaqiijinaya Golaha in inkasta oo aanu rumaysanahay in Somaliland iyo dawladda Faderaalka ee Soomaaliya ay mustaqbalkooda ka tashadaan, waxa naga go’an iskaashi wax soo saar leh. Waanu sii wadi doonaa taageerada Hargeysa masuuliyiinta iyo shacabka Somaliland oo ku guda jira socdaalkooda dimuqraadiyadeed.
